In eerdere blogs vertelde ik hoe ik vervreemd raakte van mijn lichaam door mezelf te verdoven met eten, vasten, hard werken en drinken. Wat ik toen niet besefte, was dat de verbinding met mijn lichaam al veel eerder was verbroken. Ik schreef ook over mijn reis terug van hoofd naar hart, zonder te weten dat deze reis me nog veel dieper mijn lijf in zou voeren.

De afgelopen jaren heb ik me verder ontwikkeld in het werken met trauma en het lichaam. Ik volg een training lichaamsgericht coachen en voltooide een opleiding om IZR-processen te begeleiden. IZR, of Interactieve Zelf-Resonantie, is een ervarings- en lichaamsgerichte methode voor traumaverwerking met behulp van opstellingen. Deze opleidingen zijn extra waardevol omdat je zelf de methoden ondergaat en je eigen vraagstukken inbrengt. De opgedane kennis en ervaringen hebben me niet alleen persoonlijke inzichten en heling gebracht, maar ook nieuwe instrumenten om mijn cliënten nog beter te begrijpen en begeleiden, vooral degenen met een langdurige eetstoornis.

Wat is een langdurige eetstoornis?

Een eetstoornis wordt als langdurig beschouwd wanneer deze meer dan zeven jaar aanhoudt. Helaas komt dit vaak voor. Mensen met een langdurige eetstoornis hebben vaak al meerdere behandelingen ondergaan, gericht op het veranderen van hun eetgedrag. Soms hebben deze behandelingen de situatie zelfs verergerd. Hoe langer en intenser de eetstoornis, hoe complexer doorgaans het herstelproces.

Je hebt misschien al eens gehoord dat een eetstoornis eigenlijk niet over eten gaat. Zelf beschrijf ik een eetstoornis liever als een ‘identiteitsconflict rondom voeding’. Dit innerlijke conflict tussen verschillende ‘ikken’ (aspecten van het zelf) speelt zich af in het lichaam en ook in de omgeving van de persoon. Voeding wordt als strijdmiddel gebruikt, maar in mijn ervaring draait het vooral om diepgewortelde pijn en trauma’s: verbroken verbindingen met gekwetste en kwetsbare delen van jezelf, inclusief je lichaam. Soms vinden deze problemen hun oorsprong in de vroegste kindertijd en de opvoeding. Vaak zie ik dat ze terug te voeren zijn naar trauma’s van voorgaande generaties, voorbij de directe ervaringen van de persoon zelf.

Je lichaam als geschiedenisboek

Je kunt je lichaam zien als een levend geschiedenisboek. Het onthoudt alle ervaringen die je hebt meegemaakt. Niet als bewuste herinneringen of verhalen, maar als woordeloze informatie diep in je onbewuste. Vaak merk je hier niets van. Je lijf bewaart ook de pijnlijke ervaringen; dat is heel functioneel. Wanneer deze ervaringen echter te pijnlijk waren om te verwerken voordat ze werden opgeslagen, blijven ze tot uitdrukking komen in je lichaam. Soms als emotionele pijn, die gepaard kan gaan met spanning, sensaties, beelden of fragmenten, en soms als lichamelijke klachten. Deze ‘gevoelsherinneringen’ uit het verleden worden getriggerd in je volwassen lichaam, in het hier en nu.

Je lichaam onthoudt niet alleen jouw eigen ervaringen, maar kan ook ervaringen van anderen opslaan die jij hebt waargenomen. Als je last hebt van onbestemde angsten, overweldigend verdriet, onverklaarbare klachten of andere onbegrepen problemen waarvan je de herkomst niet kunt achterhalen, kunnen dit overgedragen gevoelsherinneringen zijn, of zelfs de trauma’s en overlevingsresponsen van een (voor)ouder. Dit kan een zware last zijn.

Als je lichaam veel pijnlijke, mogelijk onverwerkte ervaringen herbergt, kan je het als een onveilig gebied gaan ervaren. Het dragen van emotionele lasten die je niet kunt bevatten omdat ze niet eens van jou zijn, kan zeer belastend en verwarrend zijn. Als niemand je helpt om hiermee om te gaan, kan het zijn dat je, uit zelfbescherming, je bewustzijn terugtrekt uit je lijf en je in je hoofd vestigt. Dit leidt tot een gevoel van vervreemding van je eigen lichaam, waarbij het lichaam niet meer als ‘jou’ voelt.

Je lichaam als spiegel van je kindertijd

Geïdentificeerd met je hoofd beschouw je je lichaam als iets buiten jezelf. Het wordt iets dat je ‘hebt’, niet wat je bent. Een lastig object, waar je niet mee, maar ook niet zonder kunt leven, en waar je een oordeel over hebt.

Hoe we als volwassenen ons lichaam behandelen, weerspiegelt vaak hoe we als kind werden behandeld. Als je als kind verwaarloosd bent, is de kans groot dat je nu je lichaam verwaarloost. Als jouw ouders je niet wisten te troosten, kun je ook moeite hebben om je eigen lichaam te troosten. Als je constant onder druk werd gezet om te presteren, dwing je je lichaam wellicht ook tot prestaties. Gebrek aan vertrouwen in je kindertijd kan leiden tot een gebrek aan vertrouwen in je eigen lichaam. In mijn geval ben ik opgevoed met dwang en controle, waardoor ik mijn lichaam obsessief onder controle hield; mijn lijf moest mij dienen.

Omgekeerd gedraagt je lichaam zich vaak zoals jij deed als kind. Mijn lichaam is bijvoorbeeld heel flexibel en kan zich letterlijk in veel bochten wringen, net zoals ik dat deed als kind om aan de verwachtingen van anderen te voldoen. Ik ben soms verbaasd over hoe snel en nauwkeurig mijn lijf de sfeer aanvoelt en zich aanpast aan de omgeving, en mijn eigen eisen. Als kind leerde ik anticiperen en me aanpassen, ten koste van mijn eigen gevoelens. Als puber daarentegen heb ik sterk gerebelleerd, en ik vraag me soms af wanneer mijn lichaam in verzet zal gaan tegen mijn veeleisende en uitputtende hoofd…

Oorlog in je hoofd

Zoals je lichaam je innerlijke kinderen herbergt, zo internaliseert je hoofd de stemmen van je ouders, opvoeders, daders, en aangepaste of rebellerende versies van jezelf. In de hoofden van mensen met een langdurige eetstoornis woedt vaak een oorlog tussen tegenstrijdige stemmen en gedachten. Een van deze stemmen kan een geïnternaliseerde pestkop zijn, die constante kritiek levert en controle probeert uit te oefenen. Een andere stem kan een lastpak zijn, die zich verzet tegen deze controle. Daarnaast zijn er stemmen die opkomen voor je gezondheid en behoeften, en stemmen die zich aanpassen aan de omgeving. Deze interne strijd kan leiden tot verdere dissociatie van het lichaam en verergering van de eetstoornis.

Wat heeft voeding hiermee te maken?

Voeding is meer dan alleen het voedsel dat je inneemt. Het gaat ook om emotionele voeding: liefde, aandacht, zorg en veiligheid. De manier waarop jij je lichaam voedt, of juist niet voedt, kan veel zeggen over hoe en in welke mate jij zelf bent gevoed, zowel emotioneel als fysiek. Misschien kreeg je ergens veel te weinig van, of juist veel te veel. Voeding vervult emotionele leegten en behoeften. Mensen met een eetstoornis moesten zich vaak als kind terugtrekken uit hun lichaam en hun natuurlijke behoeften, omdat deze niet werden erkend of vervuld. Voedsel kan dan troost bieden, of verdoving, bescherming, geborgenheid, afleiding, zwaarte, liefde en genot.

Voor velen met een langdurige eetstoornis is het lichaam een onveilige plaats, vol opgekropte gevoelservaringen en emoties die ze niet goed kunnen uiten. Het lichaam brengt deze oude herinneringen echter voortdurend tot leven om je aandacht te trekken; het wil namelijk dat jij je ervaringen alsnog verwerkt. Het probleem is dat we er bang voor zijn en niet weten hoe. Eten, vasten, braken of laxeren zijn manieren om gevoelens en sensaties te reguleren of te verdragen.

De weg naar herstel van een langdurige eetstoornis

Herstel van een langdurige eetstoornis draait niet in de eerste plaats om het veranderen van eetgedrag. Het gaat om het terugvinden van de stukjes van jezelf die je bent kwijtgeraakt. Dit betekent dat je deeltje bij deeltje je lichaam herwint door emoties opnieuw te leren voelen en de verbinding met verloren gewaande ervaringen te herstellen.

Het begint vaak met het opbouwen van vertrouwen in je lichaam en je innerlijk kind. Dit houdt in dat je leert luisteren naar je lichaam, je behoeften erkent en oude wonden heelt. Ervarings- en lichaamsgerichte therapieën zoals hypnotherapie, lichaamswerk, werken met delen (‘ikken’), innerlijk-kindwerk, systemisch werk en traumageïnformeerde benaderingen kunnen hierbij helpen. Het is een uitdagend proces dat toewijding en geduld vraagt.

In de kern gaat het om het vinden van balans tussen zelfzorg en verbinding met anderen, en het leren leven vanuit een plek van authenticiteit en liefde. Het herstellen van een langdurige eetstoornis is een reis naar heelheid, waarbij je leert om je lichaam te respecteren en te voeden op alle niveaus: fysiek, emotioneel en spiritueel.

Intuïtie, instinct en innerlijke wijsheid

Waarom is het belangrijk om de terugreis naar je lijf te maken en de daar opgeslagen ervaringen onder ogen te zien, te doorvoelen en te verwerken? In je lichaam ligt meer opgeslagen dan alleen herinneringen. Hier vind je ook je intuïtie, je instinct en je diepe innerlijke wijsheid. Dit is jouw authentieke bron van weten, je ware zelf. Je ontdekt er je levensenergie, je diepste passies en verlangens, je natuurlijke talenten en kwaliteiten. Identiteitsverwarring ontstaat vaak doordat we ons lichaam niet meer bewonen. We hebben geen toegang tot onze gevoelens en ervaringen, en weten daardoor niet meer wie we zijn. We identificeren ons met ons hoofd en raken daardoor vervreemd van ons eigenlijke wezen.

Pilotgroep ‘Wise Ones’

In september 2024 start ik een pilot-therapiegroep voor mensen met langdurige eetstoornissen genaamd ‘Wise Ones’. Dit traject omvat zes bijeenkomsten rond de thema’s: ik, mijn lichaam, voeding en verlangen. Het is een kleine groep van vier deelnemers. We werken met trauma-opstellingen waarbij de verlangens van de deelnemers centraal staan. Het lichaam speelt een belangrijke rol, evenals je identiteit: wie ben jij, en hoe ben je zo geworden?

Samen zullen we diepgaand onderzoeken hoe je identiteit, je lichaam en je relatie met voeding verweven zijn met (meergenerationeel) trauma. Door deze ontmoetingen werk je aan het herstellen van de verbinding met je ‘ik’ en je lichaam, en het ontdekken van je authentieke Zelf.

De methodiek waarmee we werken heet Interactieve Zelfresonantie. Hier lees je er meer over. Je krijgt drie keer de gelegenheid voor een eigen opstelling rondom jouw verlangen of intentie. Daarnaast neem je negen keer deel als ‘resonantiepersoon’ of getuige aan het proces van een ander. Ook het deelnemen aan iemand anders proces biedt waardevolle inzichten en heling voor jezelf. Elke bijeenkomst beginnen we met een check-in ronde, waarin ruimte is voor jouw vragen en inbreng, en een korte oefening.

UPDATE: De eerste Wise Ones groep is inmiddels gestart. Volgende groepen staan in de planning. Bezoek voor actuele en praktische informatie (zoals data en kosten) deze pagina. 

Als je interesse hebt om mee te doen met de Wise Ones, neem dan contact met mij op door te mailen naar manja@manjakamman.nl, of te appen naar 06-25 06 83 11. Je bent welkom!